Hanehalkı denilen vatandaşın harcayabileceği ve tasarruf edebileceği gelir önemli bir ekonomik göstergedir. Türkiye, Avrupa’ya bakılınca Euro bazında satın alma gücünde son sıralarda yer alıyor. Avrupa’da en yüksek gelir seviyesi Lüksemburg’un olurken, son sırada Arnavutluk var. Türkiye ise son 5 yılda Euro olarak ölçüldüğünde ‘kullanılabilir hanehalkı geliri’nin düştüğü tek ülke.
Avrupa ülkelerinde gelir seviyesi çok farklı olurken, gelir eşitsizliği önemli bir boyutta. Özelikle Batı ve İskandinav ülkeleri, güney ve doğu ülkelerine oranla yüksek gelirlere sahip.
Euronews’ün haberine göre, ‘eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan geliri’ denilen ‘hanehalkının harcayabileceği ve tasarruf edebileceği gelir’ sıralamasında Türkiye sonlarda geliyor.
Legatum 2023 Refah Endeksi, dünyanın en müreffeh yani refah seviyesi yüksek ülkelerinin üçte ikisinin Avrupa’da yer aldığını gösteriyor. Ancak gelir eşitsizliği Avrupa’da çok yaygın oluyor. ‘Hanehalkı geliri’ olarak kısaltırsak AB üyesi ülkeler içinde değil, Avrupa ülkeleri arasında da ayrışıyor.
Hanehalkı fert geliri, 2022 yılında AB için 18 bin 706 olurken, Türkiye’de 6 bin 10 oldu.
Vergi rejimlerinin ve fiyatların değişmesi nedeniyle ülkelerdeki seviyelerin karşılaştırması net olmazken, farklılıkları ölçmek ve karşılaştırmak için, satın alma gücü standardına (PPS) göre ölçülen ‘eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirine’ bakılıyor. Kısaca ülkelerin yaşam ve gelir standartlarına yakın bir sonuç çıkıyor.
Hanehalkı fert geliri, 2022 yılında AB için 18 bin 706 olurken, Türkiye’de 6 bin 10 oldu.
Avrupa’nın en yüksek hanehalkı geliri 33 bin 214 ile Lüksemburg’da bulunurken, en düşük olan ülke ise 4 bin 385 ile Arnavutluk. AB üyesi olarak bakılırsa, 9 bin 971 ile Bulgaristan oluyor.
AB üyesi ve nüfusu en büyük dört ülkeye bakıldığında Almanya 23 bin 197, Fransa’da 20 bin 575 ile ortalamanın üzerinde olurken, İtalya 18 bin 472 ve İspanya 17 bin 254 ile ortalamanın altında kalıyor.
AB’ye son üye olan Hırvatistan, altı AB ülkesinden daha yüksek gelire sahip olarak dikkat çekerken, gelir dağılımında coğrafya kader oluyor.
Gelirin en yüksek olduğu ülkeler Batı ve İskandinav ülkeleri olarak görülürken, çoğu güney ve doğu ülkesinde gelir düşük kalıyor.
AB’ye aday olan ülkeler listede en alt sıralarda yer alırken, Arnavutluk 4 bin 385 ile en alt sırada, onu 5 bin 988 ile Kuzey Makedonya ve 6 bin 210 ile Türkiye takip ediyor.
Satın alma gücü paritesi yerine Euro olarak bakıldığında, Avrupa’da gelir eşitsizliği büyüyor.
AB’de 2022 yılında ortalama 19 bin 83 Euro olurken, Lüksemburg 45 bin 310 Euro ile yine zirvede yer alıyor. Son sıradaki Arnavutluk 2 bin 523 Euro ile yine sonda yer alırken, bu kez Türkiye 2 bin 752 Euro Arnavutluk’un ardından geliyor.
Almanya 25 bin Euro, Fransa 23 bin 53 Euro ile bu listede yer alırken, AB’ye aday ülkeler yine düşük kalıyor.
9 AB üye ülkesi ve iki aday ülkede 2017 sonrası verilerin mevcut olduğu son beş yılda gelir, yüzde 40’tan fazla artış gösterirken, AB genelinde yüzde 17 yükseliş görülüyor.
Romanya, yüzde 101 artışla en yüksek ivmeyi kaydederken, Sırbistan yüzde 68 ile ardından geliyor ve Litvanya yüzde 66 ile onları takip ediyor.
Gelirin AB ortalamasından daha yüksek olduğu ülkelerde değişim düşük kalırken, İsviçre yüzde 1, Norveç yüzde 2 ve Fransa ile İsveç yüzde 5 artış gösterdi.
Değişimler yüzde olarak değil euro olarak hesap edildiğindeyse en yüksek artış 8 bin 995 Euro ile Lüksemburg’da görülürken, onu 6 bin 181 Euro ile İrlanda ve 5 bin 976 Euro ile Hollanda takip ediyor.
AB genelinde ortalama artış 2 bin 802 Euro olurken, Almanya’da 3 bin 80 Euro, Fransa’da bin 93 Euro artış görülüyor.
Euro bazında kullanılabilir hanehalkı gelirinin düştüğü tek ülke var: Türkiye. 2016 ila 2021 yılları arasında Türkiye’de gelir yüzde 27 oranında 1.000 Euro geriliyor.
TÜİK verilerinde 2022 yılında Türkiye’de yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir gelirinin 98 bin 416 TL olduğu görülürken, yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirinin de 48 bin 642 TL olduğu hesaplanıyor.
